Co to jest ADR, jakie są klasy ADR i jak wygląda magazynowanie takich produktów?

Tematyka ADR to temat cały czas aktualny dla przedsiębiorstw sektora chemicznego. Dlaczego jest on tak ważny? Jakie są jego podstawy prawne? I czym tak naprawdę są ADR-y? W przystępny sposób wyjaśnia to poniższy artykuł.

Co to jest ADR?

Dobrym wprowadzeniem do tematu będzie przytoczenie dwóch kluczowych definicji.

ADR – to akronim wywodzący się z nazwy dokumentu podpisanego w Genewie przez przedstawicieli 9 pierwszych państw. Jest to konwencja dotycząca przewozu drogowego materiałów uznawanych w większości za będące zagrożeniem dla życia, zdrowia lub środowiska naturalnego. Konwencja lub umowa ADR określa wszystkie aspekty związane z naziemnym transportem materiałów objętych tym dokumentem. Natomiast o jego istotności najlepiej świadczy fakt, że jego depozytariuszem jest Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Jaki cel przyświeca sygnatariuszom umowy ADR?

Nadrzędnym celem jest wprowadzenie regulacji dotyczących transportu materiałów niebezpiecznych drogą lądową. Od nazwy ustawy towary takie nazywa się zazwyczaj ADR-ami. Wspomnijmy, że dla transportów morskich albo powietrznych obowiązują inne przepisy.

Wprowadzane regulacje wytyczają standardy szeroko rozumianego przewożenia i przeładunku ADR-ów w celu zapewnienia maksymalnej kontroli nad procesami logistycznymi, co w efekcie ma zapewniać zachowanie maksymalnego bezpieczeństwa dla organizmów żywych i dla środowiska.

Międzynarodowy charakter konwencji ADR

Warto podkreślić fakt, że choć umowa ADR od samego początku wskazywała na państwa europejskie, to dziś ma jednoznacznie międzynarodowy charakter. Zachowana bez zmian nazwa i akronim, a także obecność niemalże wszystkich państw kontynentu europejskiego, nie zmieniają faktu, że pod względem powierzchni sygnatariuszy nasz kontynent nie stanowi już większości.

Jako ciekawostkę warto dodać, że – pomijając enklawy o pomijalnej powierzchni – jedynym państwem europejskim, które nie złożyło podpisu na umowie, jest Watykan (choć najpewniej wynika to z uwarunkowań logistycznych).

Doradca ADR

W roku 2003 nałożono na kraje członkowskie obowiązek współpracy z doradcą do spraw bezpieczeństwa. Tak zwany doradca ADR to osoba wspierająca realizację zadań wymaganych od sygnatariuszy.

W rzeczywistości obowiązek taki spoczywa na każdym przedsiębiorstwie, którego działalność wiąże się z transportem drogą lądową.

Jakie są klasy materiałów ADR?

Najbardziej aktualna, pełna umowa wraz załącznikami liczy sobie prawie 2500 stron. Znajdują się tam między innymi długa lista materiałów zaklasyfikowanych jako spełniające założenia umowy. Wszystkie materiały zostało podzielone na 9 głównych klas, chociaż na ogół mówi się o 13 klasach ADR (po uwzględnieniu kilku podklas).

“Transport materiałów niebezpiecznych jest wyjątkowo złożonym i odpowiedzialnym zadaniem, które wymaga ścisłego przestrzegania przepisów mających na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa przewozu poprzez zastosowanie najlepszych, zharmonizowanych w skali światowej standardów technicznych i regulacji w formie przyjaznej dla użytkownika pozbawionego różnic między wymaganiami krajowymi i międzynarodowymi. Dzięki temu są one prostsze do zastosowania w praktyce i pozwalają skupić się na kluczowej kwestii jaką jest wdrażanie mechanizmu stałego ich doskonalenia w miarę postępu nauki i techniki. To z kolei przyczynia się do wyeliminowania lub ograniczenia ryzyka poprzez zmniejszenie prawdopodobieństwa zaistnienia wypadków oraz rozmiarów ewentualnych szkód. Aby osiągnąć najwyższy poziom bezpieczeństwa niezbędnym jest, aby wszyscy uczestnicy zaangażowani w przewóz towarów niebezpiecznych, mieli odpowiednią wiedzę i uczestniczyli w regularnych szkoleniach.”

Witold OchońskI
Doradca ds. Bezpieczeństwa w transporcie drogowym
Cortex Chemicals

Główne klasy materiałów ADR

1. 1. 1. Wybuchowe substancje i przedmioty. Tutaj wymienia się różnego rodzaju pociski, materiały wybuchowe, petardy, fajerwerki,
2. Wśród nich palne, toksyczne, utleniające, żrące.
3. Ciecze zapalne.
4. Ciała stałe zapalne, wybuchowe ciała stałe, materiały polimeryzujące i substancje samoreaktywne.
5. Ciała stałe podatne na samozapłon.
6. Substancje wytwarzające łatwopalne gazy z zetknięciu z wodą.
7. Materiały utleniające.
8. Nadtlenki organiczne.
9. Substancje toksyczne.
10. Substancje zakaźne.
11. Materiały radioaktywne.
12. Materiały żrące.
13. Różne substancje i materiały niebezpieczne.

Jakie materiały zalicza się do ADR-ów?

Zawarty w konwencji wykaz towarów niebezpiecznych zaklasyfikowanych jako ADR zawiera ponad 3 tysiące pozycji. W dodatku nigdy nie będzie kompletna ze względu na ciągły rozwój technologiczny. Oprócz tego w wielu sytuacjach taki podział będzie niejednoznaczny.

Przykładowo akumulatory kwasowe (samochodowe) nie są uznawane za ADR-y, ale pod pewnymi warunkami. Dotyczą one np. sposobu ich mocowania i położenia podczas transportu. Oznacza to, że niewłaściwe lub dyskusyjne ułożenie akumulatorów może, ale nie musi wskazywać na towar podlegający omawianej umowie. Między innymi dlatego tak ważna jest funkcja doradcy ADR, który pomaga w zrozumieniu przepisów prawa.

Często pisząc o ADR-ach myślimy jednocześnie o materiałach niebezpiecznych. Warto pamiętać, że nie zawsze materiał niebezpieczny jest ADR-em i tym towarom również należy poświęcić należytą uwagę w celu zapewnienia odpowiedniego bezpieczeństwa w transporcie.

Magazynowanie ADR

Ta nazwa w oczywisty sposób sugeruje sposób przechowywania towarów uznanych za niebezpiecznie w myśl konwencji ADR. Tak naprawdę jednak mamy do czynienia z sytuacją szczególną. Zgodnie z dokumentacją nie istnieje definicja magazynów ADR-ów albo magazynowania substancji tego typu. I łatwo to wyjaśnić: nazwa dokumentu wskazuje na transport lądowy, a nie na czas, gdy substancje niebezpiecznie nie są transportowane (a jedynie przechowywane).

Dlatego nie istnieją magazyny spełniające przepisy umowy ADR.

Nie zmienia to faktu, że każda odpowiedzialna firma zabiega o to, żeby substancje niebezpieczne były przechowywane w sposób zapewniający maksymalne bezpieczeństwo. W tym celu bierze się jednak pod uwagę inne kryteria.

W jakich warunkach należy przechowywać materiały niebezpieczne?

Wszystkie budynki muszą spełniać normy określone prawem. Jednak są one różne dla obiektów różnej klasy. Naszym zdaniem magazyny do przechowywania materiałów niebezpiecznych powinny brać pod uwagę wymagania Dyrektywy SEVESO III oraz spełniać standardy i normy prawa budowlanego, ochrony środowiskowej, BHP i przeciwpożarowe. Wymaga podkreślenia fakt, że różne materiały niebezpieczne wymagają spełniania różnych przepisów i norm prawnych. Nasze własne magazyny, jak i te, z których korzystamy, są zgodne ze wszystkimi przepisami prawa polskiego i unijnego.